Oyun çevirisi

Oyun Çevirisi Nedir?

Tarih boyunca oyun kavramı ve oyunlar tüm insanlığın hayatında bir yer bulmuştur. Zamanında karpuz kabuklarından yapılan arabalarla, ağaçların arkasına saklanmalarla başlayan oyun oynamak, teknolojinin de etkisiyle zamanla dijitalleşmiş ve günümüzdeki video/bilgisayar oyunlarının hayatımıza girmesine neden olmuştur.

Oyunlar, aynı zamanda bir milletin kültürüne göre değişiklik gösterir. Örneğin, saklambaç dahi ülkemizin her köşesinde aynı şekilde oynanmaz. Çeşit çeşit kurallar, çeşit çeşit yöntemler bulunur. Teknoloji ve globalleşmenin kültürleri etkilemesinden önce, sokakta körebe oynayan bir çocuk, dünyanın öbür ucunda oynanan körebeyi bilemezdi. Diğer yandan, bilgiye ulaşmanın bu kadar kolay olduğu bir dönemde, Japonya’daki bir çocuk, İngiltere’de geliştirilen bir video oyununa dakikalar içinde sahip olabilir. Hal böyleyken, oyun oynayan insanlar kendi dillerinde oyunu oynamak isteyebilecekleri gibi, oyun geliştiricileri de daha geniş kitleye hitap etmek ve oyunlarını duyurmak adına oyunlarının farklı dillere çevirisini talep edebilirler.

Bu talep üzerine doğan oyun çevirisi, bir oyundaki metinler, görevler, karakterler diyalogları gibi yazılı ürünleri çevirmek demektir. Oyun çevirisi, tıpkı görsel – işitsel çeviri gibi altyazı, dublaj gibi tekniklere başvurularak yapılmaktadır.

İyi Bir Oyun Çevirmeni Olmak İçin

Oyun çevirisi, bilgisayar oyunları, konsol oyunları veya VR tabanlı oyunlar gibi çok geniş skaladaki oyunları kapsamaktadır. Dijital oyunların çok çeşitlilik gösterdiği günümüzde, dilin hangi düzeyde kullanılması gerektiği, hangi kültürel ögelerin zorlayacağını veya nasıl bir etki yaratıldığı belirsizdir. Tıpkı edebi çeviride olduğu gibi, çevirmenlerin kaynak dilde yaratılan etkiyi aynen koruyarak hedef dile aktarmaları gerekebilir veya teknik çeviride olduğu gibi yorum katmadan çevirmesi gerekebilir. Diğer bir deyişle, çevirisi yapılan oyuna bağlı olarak, bazen kaynak dilin eski kullanımlarına aşina olmanız gerekir; bazen deyimlerine, bazen kültürel ögelerine, bazense o dilin modern kullanımına… Bu açıdan oyun çevirisi yapmak isteyen çevirmenlerin, çevirisini yapacakları dile üst düzeyde hâkim olmaları gerekmektedir.

Oyun çevirmeni olmak isteyen çevirmenler, bir oyun firmasıyla veya bir büro bünyesinde kadrolu çalışabilecekleri gibi, serbest çevirmen (freelance) olarak birden fazla firmayla çalışabilirler. 2018 itibariyle dünya çapında 134.9 ABD doları tutarında satış gerçekleştiren video oyunları endüstrisi gittikçe gelişmeye devam ediyor ve bu nedenle, bu endüstride çevirmen ihtiyacı da gün geçtikçe büyümektedir.

Oyun Çevirisi Yaparken Karşılaşılan Zorluklar

Her video oyunu içinde bambaşka bir hikâye barındırır. Orta çağda bir kahraman olup at üzerinde kötüleri kılıcınızın yardımıyla haklayabilirsiniz veya 3000’li yıllarda yeni bulunmuş bir gezegeni keşfe çıkabilirsiniz. Oyunlar her zaman bir insanın hayatını anlatmaz, bazen bir hayvan olursunuz, bazen Tanrı olup bir dünyayı yönetirsiniz. Bu kadar farklı hikayelerin, farklı oynanış stillerinin olduğu bu sektörde zorluklar da bir o kadar benzersiz ve oyunların kendilerine özgüdür. Yine de oyun çevirisi yaparken genelde karşılaşılan bazı zorluklardan bahsetmekte fayda var:

Dilin kullanımı. İster 1400’lü yıllarda bir krallıkta geçsin, ister çok uzak gelecekte isterse de günümüzde, her hikâyenin kullandığı dil bambaşkadır ve çeviri yapılırken bu benzersizlik göz ardı edilmemelidir. Uzay çağında geçen bir oyunda hiçbir karakter eski sözcük kullanmazken, ilk çağ, orta çağ gibi tarihin tozlu sayfalarında geçen bir hikâyede ise hiçbir karakter modern kelime kullanmaz. Oyun çevirisi yapılırken oyunun geçtiği zaman dikkate alınmalıdır.

Kelime oyunları ve espri çevirileri. Video oyunlarında, zaman fark etmeksizin kelime oyunları ve espriler her zaman karşımıza çıkmaktadır. Bu tür espri ve kelime oyunlarını çevirirken, her zaman aynı şekilde çevirmemiz mümkün olmasa da oyundaki o atmosferi bozmamak gerekmektedir.

Genel karşılaşılan zorluklar bunlar olsa da her oyunun kendine özgü zorlukları bulunmaktadır. Bir oyunun çevirisini yaparken, çevirmen o oyunun metnini iyi analiz edebilmeli ve dilini bu doğrultuda tam hakimiyetle kullanmalı.