Sinema çevirisi

Sinema Çevirisi Nedir?

2018 yılında 138 milyar ABD doları gişe hasılatı elde eden sinema sektörü, dünyanın en büyük sektörlerinden biridir. Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Hindistan, Japonya, Türkiye, Çin, Fransa, İtalya, Almanya, İspanya gibi dünyanın neredeyse tamamına yayılmıştır. Tüm kültürlerden, tüm dillerden ürünlerin ortaya konduğu bu sektörde, çeviri ihtiyacı kaçınılmaz ve elzem bir hal almıştır. Sinema sektöründeki çeviriler, genelde altyazı ve dublaj tekniği kullanılarak yapılmaktadır ancak bazı filmlerde yaratıcı altyazı gibi farklı ve alışılmadık teknikler de kullanılabilmektedir. Bundan dolayı sinema çevirisi yeniliğe açık ve sürekli değişen çeviri türüdür.

Sinema Sektöründe İyi Bir Çevirmen Olmak İçin

Sanat filmleri, kısa filmler, animasyon filmler, komedi filmleri, dram filmleri, müzikaller gibi birden fazla alt türü bulunan sinema sektöründe çeviri yapmak isteyen çevirmenlerin, dile olan hakimiyetlerinin çok güçlü olması gerekmektedir. Örneğin, çevirisini yaptığınız bir filmin kısa film olduğunu ve repliklerin nispeten daha basit olduğunu ele alalım. Bu durumda, karşınıza çıkan ufak tefek zorlukların üstesinden gelebilmek için fazla zamanınız olurdu değil mi? Ancak uzun metraj bir müzikal filmi çevirirken yalnızca diyalog çevirmezsiniz, aynı zamanda filmin içinde, filmi besleyen şarkıları da çevirmek zorundasınızdır. Şarkı çevirisi ve şiir çevirisi yapmanın kendine has zorluklarının yanı sıra, o filmde geçen kültürel ögeler, kelime oyunları ve espriler de çevrilmek zorundadır. Sinema sektöründeki bu oldukça zorlayıcı ögelere karşı kullanabileceğiniz tek silah vardır: Kaynak ve hedef dile olan hakimiyetiniz.

Sinema sektöründe çevirmen olmak isteyen çevirmenler, sektördeki trendleri takip etmeli, çevirmekte oldukları filmin türünü iyi tanımalı ve dili nasıl kullanacaklarını iyi bilmelidirler. Bunun yanı sıra, filmde neyin neden kullanıldığını iyi analiz etmelidirler.

Örneğin, 2006 yılında vizyona giren ABD-Almanya ortak yapımı, çizgi romandan beyaz perdeye uyarlanan V for Vendetta filminde, baş karakterin adı yerine yalnızca V harfi kullanılmaktadır. Baş karakterin kendisini tanıtırken kullandığı tüm sıfatlar V ile başlamaktadır ve karakter duvara birkaç kez V harfini oymaktadır. Baş karakter, tiradını “You may call me V. (Bana V diyebilirsin.)” olarak bitirir ve bütün sıfatların V ile başlamasının önemli olduğunu izleyiciye böylelikle göstermiş olur. Bu nedenle, bu tiradın çevirisi yapılırken de hangi dil çifti olduğu fark etmeksizin bu özelliği korumak ve hedef dilde de V ile başlayan sıfatları kullanmak büyük önem taşımaktadır çünkü hikâyeyi besleyen bir tarafı vardır. Bu açık bir gönderme olsa da daha kapalı ve anlaşılması güç göndermeler de bulunmaktadır. Sinema sektöründe uzmanlaşmak isteyen çevirmenlerin filmleri oldukça iyi analiz edebilmeleri çok önemlidir.

Film Çevirisinde Kullanılan Teknikler

Sinema çevirisi yapılırken genellikle dublaj ve altyazı teknikleri tercih edilmektedir. Her iki tekniğin de kendine göre zorlukları bulunmaktadır. Dublaj çevirisi veya altyazı çevirisi yapmaya başlamadan önce filmin deşifresi yapılmalıdır. Deşifresi yapılan filmi eğer dublaj tekniğiyle çevirecekseniz oldukça fazla zorlukla karşılaşacağınızın farkında olmalısınız. Filmdeki kültürel ögeler (deyimler, atasözleri vs.), komedi ögeleri, göndermelerin yanı sıra bir de dudak hareketlerine uygun çeviri yapmanız ve konuşmanın nerede başlayıp nerede bittiğini de çeviri metnine eklemelisiniz. Altyazı çevirisinde ise işler çok da farklı değildir. Bilgisayar programları altyazı çevirmenlerinin işini kolaylaştırsa da altyazının ekranda nerede durduğunu (görüntüyü hiçbir şekilde kapatmamalı) ayarlamalı ve altyazı standartlarına göre karakter sınırına uymalısınız. Eğer filmi ayrıntılı altyazı tekniğiyle çeviriyorsanız, işitme engellilerin neyi nasıl algılayabileceklerine de büyük bir özen göstermelisiniz.

Hangi tekniği kullanıyor olursanız olun, her çeviri türü özünde biriciktir ve kendine has bazı zorlukları vardır. İyi bir çevirmen olma şartlarının yanı sıra, bir çeviri türünde uzmanlaşmak istiyorsanız o türe has zorluklarla baş edebilme yeteneğinizi güçlendirmeniz gerekmektedir.