İngiliz vs. Amerikan İngilizcesi

İngilizceyi temel olarak dört döneme ayırarak incelememiz mümkündür. Bu dönemler, Eski İngilizce (Old English), Orta İngilizce (Middle English), Erken Modern İngilizce (Early Modern English) ve Modern İngilizce (Modern İngilizce) başlıkları altında toplayabiliriz.

1. Eski İngilizce Dönemi’nde, İngilizce çoğunlukla Germen etkisi altında gelişmiştir. Bu dönem, MS 5. yüzyıldaki Anglosakson göçleriyle başlamış ve MS 1066 yılında Fransız etkisinin başlamasına kadar sürmüş olup bu dönemde kullanılan sözcüklerin %97’si günümüzde kullanılmamaktadır. Ünlü Anglosakson destanı Beowulf bu dönemde yazılmıştır.

2. Orta İngilizce Dönemi, MS 1066 yılında Normanların Britanya Adası’nı fethetmesinden sonra başlamış ve 15. yüzyıla kadar sürmüştür. Bu dönemde Eski İngilizcenin pek çok özelliği değiştirilerek veya silinerek İngilizce büyük değişime uğramıştır.

3. Erken Modern İngilizce Dönemi, 15. yüzyılın sonlarında başlamış ve 17. Yüzyılın sonlarına kadar sürmüştür. Bu döneme, İngilizcenin yabancı dillerin etkisinde kalmasına karşı çıkan püristler damga vurmuştur. Ünlü İngiliz şair ve oyun yazarı William Shakespeare bu dönemde eserler vermiştir.

4. Modern İngilizce Dönemi, Erken Modern İngilizce Dönemi’ni takip eden ve günümüzde de devam eden dönemdir. Bu dönemde gerçekleşen bilimsel keşifler, İngilizce dilini büyük değişime uğratmıştır.

İngiliz İngilizcesi ve Amerikan İngilizcesi Arasındaki Farkların Temel Sebepleri

İngilizce, Amerika’ya ilk olarak 17. yüzyılda göç yoluyla gelmiştir. Bu tarihten itibaren Amerikan İngilizcesi ayrı bir lehçe olarak oluşmaya başlamış ve İngiliz ve Amerikan İngilizceleri birbirlerinden farklılaşmıştır. Amerikan İngilizcesi göçmenlerin ve yerli halkın da etkisiyle yeni bir kimlik edinirken, İngiliz İngilizcesi Fransızca, Latince, Almanca gibi Avrupa dillerinin etkisinde kalmış ve kendine özgü bir kimlik oluşturmuştur. Bu yazı, iki bölümden oluşmaktadır. Yazımızın bu bölümünde İngiliz İngilizcesi ve Amerikan İngilizcesi arasındaki yazım farklılıklarını ve sözcük kullanımındaki farklılıkları inceleyeceğiz.

Yazım Farklılıkları

Her ne kadar iki lehçe çoğunlukla benzer olsalar da farklı dillerin etkilerinde kalmalarından ve farklı etkiler altında evrilmelerinden doğan çeşitli farklılıklar mevcuttur. Bu farklılıklar, İngiliz İngilizcesinin Fransızcanın daha çok etkisinde kaldığını göstermektedir. En temel yazım farklılıkları aşağıdaki gibidir:

1. İngiliz İngilizcesinde “-our” ile hecesi ile biten bazı sözcükler, Amerikan İngilizcesinde –“or” ile bitmektedir.

2. İngiliz İngilizcesinde “-yse” ya da “-ise” hecesi ile biten sözcükler Amerikan İngilizcesinde “-yze” ya da “-ize” şeklinde yazılmaktadır.

3. İngiliz İngilizcesinde “-ce” hecesiyle biten bazı sözcükler Amerikan İngilizcesinde -se” hecesiyle bitmektedir.

4. İngiliz İngilizcesinde “-re” hecesi ile biten sözcükler Amerikan İngilizcesinde “-er” hecesi ile bitmektedir.

5. Tıp terimlerinin yazılışında da çeşitli farklılıklar görülmektedir.

6. Bu farklılıkların yanı sıra, herhangi bir kategoride toplayamayacağımız yazım farklılıkları da mevcuttur.

Sözcük Kullanımlarındaki Farklılıklar

İngilizler ve Amerikalılar, zaman zaman aynı anlamı ifade etmek için farklı sözcükler kullanmaktadırlar. Bu sözcüklere baktığımızda İngiliz İngilizcesi üzerindeki Fransızca etkisini daha net görebiliriz.

NOT: * ile işaretlenen sözcükler, İngilizceye Fransızcadan geçmiştir.