Dizi ve filmlerde altyazı çevirisi

Günümüzde özellikle internet üzerinden yayınlanan ve gelişen teknoloji sayesinde kolayca erişim sağlanan yabancı dizilerin sayısının artmasıyla, bu dizilerin çevirisine yönelik talep de artmış durumda. Bu talep de çevirmen arayışını beraberinde getiriyor. Ancak bu dizilerin sayısı öylesine arttı ki artık kalifiye olmayan ve yalnızca dil bilen kişilerce yapılan birçok altyazı çevirisiyle karşı karşıyayız. Dolayısıyla da hem biçimsel, hem de anlamsal olarak çeviri hataları oldukça gündeme gelmiş durumda. Peki aslında altyazı çevirisi nasıl yapılmalı ve nelere dikkat edilmeli? Bu sorulara cevap olması amacıyla, altyazı çevirisinde dünyaca kabul edilen standartlar bulunmakta. Birtakım akademisyenlerin ESIST (European Association for Studies in Screen Translation) adı altında belirlediği standartlar buna örnek olarak gösterilebilir.

Çevirinin Estetik Yapısı

Çevirinin kalitesine gelmeden önce, altyazı çevirisinde diğer yazılı çevirilerden farklı olarak estetik kaygı mevcuttur. Yani çeviri, ne izleyicinin okuyup bitiremeyeceği kadar uzun, ne de takip edemeyeceği kadar kısa olmalıdır. Yapılan çeviri minimum 1 sn. ve maksimum 7 sn. ekranda kalabilir. Ayrıca dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da çevirinin uzunluğu 2 satırı geçmemesi kuralıdır. Çok uzun olmayan cümleleri ise iki satıra bölmek okuyucunun gözlerini gereksiz yere hareket ettirmesine neden olacağından, bu cümleleri bölmek uygunsuz olacaktır. Ayrıca, bölünmüş cümlelerde okumayı kolaylaştırma ve estetik duruş bakımından üst satırın uzunluğu alt satırdan daha kısa olmalıdır.

Çevirinin yazı stili de altyazı çevirisinde önem arz etmektedir. Genelde tercih edilen stil Times New Roman veya Arial’dır. Yazı ekranda, ya sola dayalı ya da ortalanmış olmalıdır. Ancak günümüzde genel olarak tercih edilen metnin ortada bulunmasıdır.

Son olarak da televizyonlarda altyazılarda genelde kullanılan karakter sayısı 37 ila 41 arasında değişiklik göstermelidir. Son zamanlarda izlediğimiz altyazılı film/videolarda bu kurala çok dikkat edilmediği gözden kaçmıyor. Bu da çevirinin izleyici tarafından okunmasını oldukça zorlaştırmış durumda.

Noktalama İşareti Kullanımı

Altyazı çevirilerinde noktalama işaretlerinin doğru yerlerde kullanılmasına dikkat edilmelidir.

Özellikle bu çeviri türünde önemli olan noktalama işaretlerinden birisi tire’dir ve doğru şekilde kullanılmalıdır. İki farklı kişinin konuşmasına aynı karede yer veriliyorsa tire kullanımıyla bu konuşmalar birbirinden ayrılmalıdır. Tire kullanıldıktan sonra da bir boşluk bırakılıp cümleye büyük harfle başlanmalıdır.

Altyazıda oldukça yaygın kullanılan bir diğer noktalama işareti de üç nokta’dır. Cümlenin yarıda kesildiği durumlarda, konuşmacının tereddütte kaldığı durumlarda veya kekeleyen bir karakterin olduğu durumlarda üç nokta kullanılmalıdır.

Son olarak altyazılarda eğik yazı kullanımı oldukça yaygındır. Örneğin telefonun diğer ucundan gelen sesler, arkadan gelen şarkı sesleri, televizyon veya radyodan gelen sesler eğik yazıyla yayılır.

Kısacası, altyazı çevirisi dışarıdan ne kadar basit görünse de aslında dikkat edilmesi gereken ve aksi takdirde izleyiciye izleme zorluğu yaşatacak olan kuralları vardır. Bu nedenle bu çeviriler işinin ehli çevirmenlerce yapılmalıdır.